Recepcja literackiej Nagrody Nobla dla Elfriede Jelinek w wybranych dziennikach i tygodnikach polskich z 2004 roku. Przyczynek do analizy zjawiska

Jakub Rawski

doi:10.34768/fp2017a3

Autor

Jakub Rawski Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie
https://orcid.org/0000-0003-0149-544X Jakub Rawski

DOI: https://doi.org/10.34768/fp2017a3

Słowa kluczowe

Elfriede Jelinek • literacka Nagroda Nobla • recepcja • polska prasa

Abstrakt

Artykuł podejmuje próbę analizy recepcji literackiej Nagrody Nobla dla Elfriede Jelinek w polskiej prasie (dzienniki i tygodniki) w 2004 roku. Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania: w jaki sposób została przedstawiona noblistka oraz jej twórczość? Czy zróżnicowanie światopoglądowe gazet miało wpływ na ocenę werdyktu Akademii? Czy zaangażowanie polityczne Elfriede Jelinek rzutowało na ocenę jej pisarstwa? Austriacka prozaiczka, która została uhonorowana najważniejszym literackim laurem, była w Polsce praktycznie zupełnie nieznana przed 2004 rokiem. Akademia Szwedzka doceniła jej dokonania „za muzyczny potok głosów i kontrgłosów w powieściach i dramatach, za nadzwyczajną lingwistyczną pasję odsłaniania absurdu społecznych klisz i ich ujarzmiającej mocy”.

Liczba wyświetleń

2024

Dane do pobrania nie są jeszcze dostępne.

Biogram autora

Jakub Rawski, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie

Doktorant w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego, sekretarz Zielonogórskiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, nauczyciel języka polskiego, trzykrotny stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2009/2010, 2010/2011 oraz 2011/2012, autor książki poetyckiej Pasaże (2010). Współredaktor, wraz z Martą Ruszczyńską, drugiego tomu Słowacki i wiek XIX (2016). Publikował w kilkunastu monografiach zbiorowych oraz na łamach periodyków, takich jak: „Teksty Drugie”, „Świat Tekstów”, „Prace Literackie”, „In Gremium”, „Studia de Cultura”, „Scripta Humana”, „LiteRacje”, „Filologia Polska”, „Edukacja Humanistyczna”, „Pro Libris”. Zainteresowania badawcze: literatura w perspektywie gender i queer, krytyka feministyczna, wampiryczna kultura popularna, późna twórczość Juliusza Słowackiego, Holocaust studies.

Bibliografia

LITERATURA CYTOWANA

ANR, Jelinek polityczna, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

ANR, Tony lukru, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 238.
[Google Scholar]

Bauer Z., Ślamazarna walka płci, „Nowe Książki” 1998, nr 4.
[Google Scholar]

Bratkowski P., Nobel za kontrowersje, „Newsweek” 2004, nr 42.
[Google Scholar]

Die Nestbeschmutzerin, Jelinek & Österreich, red. P. Janke, Wien 2002.
[Google Scholar]

Dunin K., Nobel dla wszystkich?, „Wysokie Obcasy” 2004, nr 42.
[Google Scholar]

Franczak K., Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością, Kraków 2013.
[Google Scholar]

Głowacka M., Różycki M., Sadłocha J., Stadtmüller E., Nagroda Nobla jako symbol globalnych norm i idei społecznych, Wrocław 2016.
[Google Scholar]

Godlewski K., Chłodno we Frankfurcie, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Górny G., Leksykon literackich laureatów Nagrody Nobla, Kraków 1993.
[Google Scholar]

Górny G., Lewy sztokholmski, „Wprost” 2004, nr 42.
[Google Scholar]

Górny J., Twórczość i biografia Elfriede Jelinek w gazetach i czasopismach polskich, [w:] „Mówię i mówię”. Teatralne maski Elfriede Jelinek, red. M. Szczepaniak, Bydgoszcz 2008.
[Google Scholar]

Hollender B., Okrutna „Pianistka”, „Rzeczpospolita” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Jelinek E., Choroba albo współczesne kobiety. Jak sztuka, przeł. M. Zeller, „Dialog” 1994, nr 6.
[Google Scholar]

Jelinek E., jesteśmy przynętą, kochanie!, przeł. A. Majkiewicz, J. Ziemska, Warszawa 2009.
[Google Scholar]

Jelinek E., Macht nichts. Mała trylogia śmierci, przeł. S. Lisiecka, „Tygiel Kultury” 2002, nr 4/6.
[Google Scholar]

Jelinek E., Moja sztuka protestu. Eseje i przemówienia, red. A. Jezierska, M. Szczepaniak, przeł. K. Bikont, M. Cieszkowski, A. Jezierska et al., Warszawa 2012.
[Google Scholar]

Jelinek E., Mourez par la voix terrible de l’amour!, [w:] „W błękicie kształt swój odmalować”. Antologia współczesnej poezji austriackiej, wybór S. H. Kaszyński, Poznań 1972.
[Google Scholar]

Jelinek E., Nora. Clara S. Zajazd, przeł. S. Lisiecka, D. i K. Sajewscy, Kraków 2001.
[Google Scholar]

Jelinek E., O Bernhardzie, przeł. M. Kędzierski, „Kwartalnik Artystyczny” 2009, nr 3.
[Google Scholar]

Jelinek E., Pianistka, przeł. R. Turczyn, Warszawa 1997; Warszawa 2004.
[Google Scholar]

Jelinek E., Prezydent Wietrzyk Zachodni, przeł. J. Zychowicz, „Lewą Nogą” 2002, nr 14.
[Google Scholar]

Jelinek E., Rechnitz (Anioł Zagłady), przeł. M. Muskała, [w:] M. Muskała, Między „Placem Bohaterów” a „Rechnitz”. Austriackie rozliczenia, Kraków 2016.
[Google Scholar]

Jelinek E., wir sind lockvögel baby!, Reinbek bei Hamburg 1970.
[Google Scholar]

Jelinek E., „że do tej pory pustoszono sztukę”, przeł. T. Karpowicz, [w:] Poezja XX wieku. Austria, NRD, RFN, Szwajcaria, Wrocław 1980.
[Google Scholar]

Kałużyński Z., Pamiętnik Orchidei. Zapiski ocalonego z XX wieku, Michałów-Grabina 2003.
[Google Scholar]

Kaszyński S.H., Elias Canetti. Szkic do portretu, [w:] Niemieckojęzyczni laureaci Nagrody Nobla, red. K. Ruchniewicz, M. Zybura, Wrocław 2006.
[Google Scholar]

Kiejna A., Co powiedzą kobiety? „Pianistka”, czyli apologia wstrętu, „Rzeczpospolita” 2001, nr 263.
[Google Scholar]

Kiejna A., Niepokorne spojrzenie. Literacki Nobel dla Elfriede Jelinek, „Rzeczpospolita” 2004, nr 238.
[Google Scholar]

Kowalczyk J. R., Dusza sześciu Walkirii, „Rzeczpospolita” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Kozioł U., To nie jest wielka literatura, „Rzeczpospolita” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Kuc M., Faworyci literatury, „Rzeczpospolita” 2004, nr 284.
[Google Scholar]

Legeżyńska A., Krytyk jako domokrążca. Lekcje literatury z lat 90, Poznań 2002.
[Google Scholar]

Likowska E., Pierwszy Nobel literacki w Austrii, „Przegląd” 2004, nr 42.
[Google Scholar]

Ł. G., Wydobyta z piwnicy, „Rzeczpospolita” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Majkiewicz A., Intertekstualność – implikacje dla teorii przekładu. Wczesna proza Elfriede Jelinek, Warszawa 2008.
[Google Scholar]

Majkiewicz A., Krytyczna recepcja prozy Elfriede Jelinek w Polsce, [w:] Jelinek po polsku. Tłumaczenia i inscenizacje, red. M. Szczepaniak, Bydgoszcz 2014.
[Google Scholar]

Masłoń K., Antyaustriackie gadanie, „Rzeczpospolita” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Masłoń K., Nagroda za brutalny język, „Rzeczpospolita” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Marzec B., Wydrążony temat, „Rzeczpospolita” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Miecznicka M., Spacer po szkle, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 288.
[Google Scholar]

Muskała M., Bajki, bebechy, bestsellery, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 246.
[Google Scholar]

Pawłowski R., Krytyka sielskich Alp, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Pełka A., Elfriede Jelinek. „Femme fatale” współczesnej literatury austriackiej, [w:] Niemieckojęzyczni laureaci Nagrody Nobla, red. K. Ruchniewicz, M. Zybura, Wrocław 2006.
[Google Scholar]

Piekarska M., Gliński vs. porno w teatrze, „Gazeta Wyborcza” 2015, nr 272.
[Google Scholar]

Piekarska M., Narodziny Gwiazdy, „Tygodnik Wrocław”, 27 listopada 2015, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2015, nr 227.
[Google Scholar]

Piekarska M., Teatr i cały ten seks, „Gazeta Wrocław”, 21-22 listopada 2015, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2015, nr 272.
[Google Scholar]

Piekarska M., „Śmierć i dziewczyna” – Marciniak o głodzie uczuć, „Gazeta Wyborcza” 2015, nr 273.
[Google Scholar]

Rubinowicz-Gründler A., Elfriede Jelinek: nie umiem się niczym cieszyć, „Wysokie Obcasy” 2004, nr 42.
[Google Scholar]

Schenkermayr C., Koniec mitu – początek burleski? Próba przybliżenia relacji między dekonstrukcją mitu a burleskowym komizmem w wybranych dramatach Elfriede Jelinek, przeł. I. Okulska, [w:] Felix Austria – dekonstrukcja mitu? Dramat i teatr austriacki od początku XX wieku, red. M. Leyko, A. Pełka, K. Prykowska-Michalak, Kraków 2012.
[Google Scholar]

Sobolewski T., „Pianistka”, czyli perwersyjna Erika, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Sugiera M., W cieniu Brechta. Niemieckojęzyczny dramat powojenny 1945-1995, Kraków 1999.
[Google Scholar]

Sz. J., „Pianistka” z Noblem, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Szczuka K., [wypowiedź], „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 237.
[Google Scholar]

Trznadel J., Kolaboranci. Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939-1941, Komorów 1998.
[Google Scholar]

Trznadel J., Spojrzeć na Eurydykę. Szkice literackie, Kraków 2003.
[Google Scholar]

„W ogóle mnie nie ma…”, z Elfriede Jelinek rozmawia Riki Winter, przeł. A. Kopacki, „Literatura na Świecie” 1997, nr 1/2.
[Google Scholar]

Żabski T., Proza jarmarczna XIX wieku. Próba systematyki gatunkowej, Wrocław 1993.
[Google Scholar]

Źródła internetowe

Announcement of the 2004 Nobel Prize in Literature (10 minutes), [index.php], [dostęp: 11.12.2016].
[Google Scholar]

Dlaczego Jelinek?, [Dlaczego-Jelinek.html], [dostęp: 03.01.2016].
[Google Scholar]

Międzynarodowe warsztaty dla młodych naukowców: Elfriede Jelinek i literatury europejskie, [warsztay_jelinek_ukw], [dostęp: 03.01.2016].
[Google Scholar]

Nomination and Selection of Literature Laureates, [literature], [dostęp: 03.01.2016].
[Google Scholar]

Słownik języka polskiego, [czytad%C5%82o;2450979], [dostęp: 03.01.2016].
[Google Scholar]

The Nobel Prize in Literature 2004 Elfriede Jelinek, [2004], [dostęp: 11.12.2016].
[Google Scholar]