„Nie ma terminu, który by nie nadszedł, ani długu, którego nie trzeba by spłacić”. Jeszcze o Don Juanie w Dziadach

Aneta Narolska

doi:10.34768/fp2016a8

Autor

Aneta Narolska Uniwersytet Zielonogórski
https://orcid.org/0000-0002-1691-5227 Aneta Narolska

DOI: https://doi.org/10.34768/fp2016a8

Słowa kluczowe

Don Juan • dramat • Dziady drezdeńskie

Abstrakt

Celem pracy jest interpretacja sceny VIII Dziadów drezdeńskich Mickiewicza w kontekście dwóch dramatów o Don Juanie: Zwodziciela z Sewilli i Kamiennego Gościa Tirsa de Moliny oraz Don Juana, czyli Kamiennego Gościa Moliera. Opera Mozarta Don Giovanni albo Rozpustnik ukarany, będąca syntezą wcześniejszych wersji historii o Don Juanie, jest tu traktowana jako warstwa powierzchniowa, pod którą zachodzi wiele relacji pomiędzy dziełem Mickiewicza a utworami wykorzystującymi hiszpańską legendę. Kompozycja sceny VIII, konstrukcja bohatera (Senatora) oraz komizm to elementy łączące tekst Mickiewicza z dramatem Moliera. Z religijnym dramatem hiszpańskim natomiast łączy Dziady ich moralitetowy charakter oraz przesłanie mówiące o potępieniu za niewiarę w istnienie Boskiej rzeczywistości i sprawiedliwości. Scena Balu u Senatora dowodzi zatem nie tylko związku dramatu Mickiewicza z tradycją Molierowską, ale może także wskazywać na niebezpośredni związek z dramatem hiszpańskim Złotego Wieku.

Liczba wyświetleń

2024

Dane do pobrania nie są jeszcze dostępne.

Biogram autora

Aneta Narolska, Uniwersytet Zielonogórski

Absolwentka wrocławskiej polonistyki, doktorat uzyskała na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od roku 1998 jest związana z Uniwersytetem Zielonogórskim. Zajmuje się historią literatury pozytywizmu, ze szczególnym uwzględnieniem twórczości Elizy Orzeszkowej.

Bibliografia

LITERATURA CYTOWANA

Biały L., Wstęp [w:] Tirso de Molina, Dramaty. Wybór: Zwodziciel z Sewilli i Kamienny Gość, Nieśmiały na dworze, Potępiony za niewiarę, wyb., przeł. i oprac. L. Biały, Wrocław 1999 (BN II, Nr 245).
[Google Scholar]

Ciesielska-Borkowska S., Calderon w twórczości Słowackiego, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Stanisława Pigonia, kom. red. Z. Czerny [i in.], Kraków 1961 („Prace Komisji Historycznoliterackiej Krakowskiego Oddziału PAN”, nr 1).
[Google Scholar]

Cieśla-Korytowska M., „Dziady” Adama Mickiewicza, wyd. 1, Warszawa 1995 („Biblioteka Analiz Literackich” nr 79).
[Google Scholar]

Darring Gerald E., Jedność strukturalna „Dziadów” części III, tłum. I. Sławińska, [w:] Dramat i teatr religijny w Polsce, red. I. Sławińska, W. Kaczmarek, Lublin 1991 („Religijne Tradycje Literatury Polskiej”, red. S. Sawicki).
[Google Scholar]

Kamiński P., Don Giovanni albo Rozpustnik ukarany, [hasło w:] idem, Tysiąc i jedna opera, t. 1: A-M, Kraków 2008.
[Google Scholar]

Kubacki W., Arcydramat Mickiewicza. Studia nad III częścią „Dziadów”, Kraków 1951 („Literatura – sztuka – krytyka. Biblioteka Naukowa”, nr 15).
[Google Scholar]

Łubieński T., Don Juan, [w:] idem, Molier nasz współczesny, Warszawa 2013 (Biblioteka „WIĘZI”, t. 293).
[Google Scholar]

Mickiewicz A., „Dziady” drezdeńskie (Część III), oprac. J. Skuczyński, Wrocław 2012 (BN I 318).
[Google Scholar]

Mickiewicz A., Dzieła. Wydanie Rocznicowe 1798-1998, t. I-XVII, komitet red. Z. J. Nowak, M. Prussak, Z. Stefanowska, C. Zgorzelski i in., Warszawa 1993-2005 (tu: t. V: Proza artystyczna i pisma krytyczne, oprac. Z. Dokurno, teksty francuskie przełożył A. Górski, Warszawa 1996; t. VII: Pisma historyczne. Wykłady lozańskie, oprac. J. Maślanka, Wykłady lozańskie zrekonstruował i przełożył J. Kowalski. Pisma historyczne francuskie przeł. A. Górski, Warszawa 1996; t. X: Literatura słowiańska. Kurs trzeci, oprac. J. Maślanka, przeł. L. Płoszewski, Warszawa 1998).
[Google Scholar]

Molièr, Don Juan, czyli Kamienny Gość. Komedia (Dom Juan, ou le Festin de Pierre), [w:] idem, Wybór komedii: Tartuffe, Don Juan, Mizantrop, Skąpiec, przeł. B. Korzeniewski, oprac. J. Pawłowiczowa, Wrocław 2001 (BN II 248).
[Google Scholar]

Molina Tirso de, Zwodziciel z Sewilli i Kamienny Gość (El Burlador de Sevilla y Convidado de Piedra), [w:] idem, Dramaty. Wybór: Zwodziciel z Sewilli i Kamienny Gość, Nieśmiały na dworze, Potępiony za niewiarę, wyb., przeł. i oprac. L. Biały, Wrocław 1999.
[Google Scholar]

Mozart W. A., Don Giovanni. Dramma giocoso w II aktach KV 527. [Dokument wideo], libr. Lorenzo da Ponte wg Giovanniego Bertatiego, prapremiera: Praga, Gräflich Nostitzsches National-Theater (Stavovské divadlo), 29 X 1787, nagranie w Kolonii w 1991 r., dyr. James Conlon, reż. M. Hampe, reż. nagr. wideo José Montes-Baquer, przeł. D. Sawka, Warszawa: Studio PRL, 2009 („Wielkie Opery”, t. 15).
[Google Scholar]

Niemojewska Z., „Dziady” drezdeńskie jako dramat chrześcijański, Warszawa 1920.
[Google Scholar]

Ponte Lorenzo da, Pamiętniki, przeł. J. Popiel, posłowie B. Pociej, Kraków 1987.
[Google Scholar]

Puchalska I., „Majsterkowanie” Mozartem. „Dziadów” część III a „Don Giovanni”, „Wielogłos” 2007, nr 1.
[Google Scholar]

Río Á. del, Historia literatury hiszpańskiej. Podręcznik, t. 1: Od początków do 1700 roku, Warszawa 1970.
[Google Scholar]

Skuczyński J., Wstęp, [w:] Adam Mickiewicz, „Dziady” kowieńsko-wileńskie (Część II, IV, I), oprac. J. Skuczyński, Wrocław 2012 (BN I 317).
[Google Scholar]

Sławińska I., „Dziady” – dramat chrześcijański? Spór o „Dziady” redivivus, [w:] „Dziady” Adama Mickiewicza. Poemat – adaptacje – tradycje, red. B. Dopart, Kraków 1999.
[Google Scholar]

Sokalska M., „Dziady” Adama Mickiewicza w kręgu inspiracji operowych, [w:] eadem, Opera a dramat romantyczny. Mickiewicz – Krasiński – Słowacki, Kraków 2009.
[Google Scholar]

Strzałkowa M., Studia polsko-hiszpańskie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, „Rozprawy i Studia”, t. XXVI, Kraków 1960.
[Google Scholar]

Tomaszewski M., Mozarta „Don Giovanni”, [w:] Wolfgang Amadeus Mozart, Don Giovanni, Kraków 1997 (Opera i Operetka w Krakowie, zapowiedź i program premiery na 12 października 1997), b. s.
[Google Scholar]

Weinstein L., The Metamorphoses of Don Juan, Stanford 1959.
[Google Scholar]

Windakiewicz S., Literatura hiszpańska u romantyków. Odczyt wygłoszony na zebraniu naukowym Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w Krakowie dnia 29 marca 1928 r., „Przegląd Współczesny” 1928, t. 25, nr 73.
[Google Scholar]

Wiśniewska L., Don Juan Tirsa de Moliny wobec porządków Boga i Natury, [w:] Don Juan w przemianach kultury, red. L. Wiśniewska, Bydgoszcz 2008.
[Google Scholar]

Ziołowicz A., Misterium jako fragment całości. O III części „Dziadów” Adama Mickiewicza, [w:] eadem, „Misteria polskie”. Z problemów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim, Kraków 1996.
[Google Scholar]

Żeleński T. (Boy), Molier, [w:] idem, Pisma, t. XI, Seria druga: tom VIII-XIV, red. H. Markiewicz, Komitet Redakcyjny W. Kopaliński, J. Kott, B. Winklowa, R. Zimand, tom oprac. Jan Kott, objaśnienia Piotr Kuncewicz, Warszawa 1957.
[Google Scholar]