Ekofeministyczna wizja natury w trylogii wiejskiej Elizy Orzeszkowej

Dariusz Piechota

doi:10.34768/fp2015a13

Autor

Dariusz Piechota Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0002-7943-384X Dariusz Piechota

DOI: https://doi.org/10.34768/fp2015a13

Słowa kluczowe

Eliza Orzeszkowa • ekokrytyka • ekofeminizm • natura

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony analizie i interpretacji wizerunku natury w powieściach Orzeszkowej. Autor analizuje trzy powieści: Niziny, Dziurdziowie, Cham, odnosząc się do artykułów dotyczących ekofeminizmu oraz ekokrytyki. Orzeszkowa jako narrator kobiecy przedstawia naturę jako kobietę. Natura ma olbrzymi wpływ na życie ludzkie. Organizuje codzienną rutynową egzystencję (np. w Dziurdziach i Chamie). Ludzie, którzy mieszkają na wsi i są połączeni z naturalnym cyklem wegetatywnym, są nazwani ludźmi natury; w Nizinach Pietrusia żyje w harmonii z naturą, podobnie jak Paweł w Chamie, który woli przebywać w towarzystwie natury niż ludzi. Protagoniści Orzeszkowej są mądrzy oraz wrażliwi. Znają cel swojej egzystencji oraz miejsce w ekosystemie. W powieściach Orzeszkowej natura jest antropomorfizowana: czuje oraz cierpi podobnie jak ludzie. Warto podkreślić, że natura reaguje na niemoralne zachowania ludzi wobec natury oraz człowieka (w Dzirudziach oraz w Chamie).

Liczba wyświetleń

2024

Dane do pobrania nie są jeszcze dostępne.

Biogram autora

Dariusz Piechota, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Doktor nauk humanistycznych. Jego zainteresowania badawcze obejmują literaturę drugiej połowy XIX wieku, ekokrytykę, współczesną kulturę popularną, gender studies oraz animal studies. Autor wielu publikacji w książkach zbiorowych oraz czasopismach (m.in. „Maska”, „Czas Kultury”, „Fragile”, „Nasza Rota”).

Bibliografia

LITERATURA CYTOWANA

Baczewski A., Natura – człowiek – naturalizm. O powieściach wiejskich Elizy Orzeszkowej: „Niziny”, „Dziurdziowie”, „Cham”, Rzeszów 1996.
[Google Scholar]

Borkowska G., „Cham” Orzeszkowej: dwa porządki wobec rzeczywistości, [w:] Lektury polonistyczne. Od realizmu do preekspresjonizmu, red. G. Matuszek, Kraków 2001.
[Google Scholar]

Burzyńska A., Feminizm, [w:] Teoria literatury XX wieku. Podręcznik, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007.
[Google Scholar]

Coupe L., Part III. Nature/Culture/Gender. Introduction, [w:] The Green Studies Reader. From Romanticism to Ecocriticism, ed. L. Couple, London and New York 2000.
[Google Scholar]

Garrard G., Ecocriticism, London and New York 2010.
[Google Scholar]

Gifford T., Pastoral, Anti-Pastoral, Post-Pastoral, [w:] The Green Studies Reader. From Romanticism to Ecocriticism, ed. L. Couple, London and New York 2000.
[Google Scholar]

Głowiński M., „Cham”, czyli pani Bovary nad brzegiem Niemna, [w:] Pozytywizm. Opracowania, wybór D. Knysz-Tomaszewska, Warszawa 1997.
[Google Scholar]

Janion M., Kobiety i duch inności, Warszawa 2006.
[Google Scholar]

Kielak O., „Gdy we święty Wojciech dyś, krowy będą dużo mleka dawały”. Wokół ilości krowiego mleka, „Maska” 2014, nr 22.
[Google Scholar]

Kulczycka-Saloni J., Naturalizm w literaturze polskiej w XIX wieku, [w:] Pozytywizm. Opracowania, wybór D. Knysz-Tomaszewska, Warszawa 1997.
[Google Scholar]

Madyda A., Medycyna ludowa w literaturze o tematyce chłopskiej, [w:] Między literaturą a medycyną. Literackie i pozaliterackie działania środowisk medycznych a problemy egzystencjalne człowieka XIX i XX wieku, red. nauk. E. Łoch, G. Wallner, Lublin 2005.
[Google Scholar]

Orzeszkowa E., Niziny. Dziurdziowie. Cham, Warszawa 1991.
[Google Scholar]

Paczoska E., Lalka, czyli rozpad świata, Warszawa 2008.
[Google Scholar]

Plumwood V., Feminism and the Mastery of Nature, London and New York 1993.
[Google Scholar]

Prus B., Lalka. Powieść, t. 2, Warszawa 1972.
[Google Scholar]

Soper K., Naturalized Woman and Feminized Nature, [w:] The Green Studies Reader. From Romanticism to Ecocriticism, ed. L. Couple, London and New York 2000.
[Google Scholar]

Soper K., The Idea of Nature, [w:] The Green Studies Reader. From Romanticism to Ecocriticism, ed. L. Couple, London and New York 2000.
[Google Scholar]

Walęciuk-Denejka B., Magiczne sposoby leczenia w tradycyjnej medycynie ludowej. Symbolika słów i gestów w aktach zażegnywania, zaklinania i zamawiania choroby,[w:] Między literaturą a medycyną. Literackie i pozaliterackie działania środowisk medycznych a problemy egzystencjalne człowieka XIX i XX wieku, red. E. Łoch, G. Wallner, Lublin 2005.
[Google Scholar]

Zalewski C., Polowanie na czarownicę. „Dziurdziowie” w świetle mitu i rytuału kozła ofiarnego, [w:] idem, Powracająca fala. Mityczne konteksty wybranych powieści Bolesława Prusa i Elizy Orzeszkowej, Kraków 2005.
[Google Scholar]