Pochwała wolności: Wilhelm Levysohn – życie i twórczość wydawcy z dawnego Grünbergu
Język Niemiecki
Słowa kluczowe
Abstrakt
Dziedzictwo kulturowe wydawcy Wilhelma Levysohna jest obecnie przechowywane w Archiwum Państwowym w Zielonej Górze oraz na stronach internetowych Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej (ZBC). Na dzisiejszym Placu Pocztowym odsłonięto w 2007 r. tablicę pamiątkową ku czci Wilhelma i Ulricha Levysohnów. Natomiast zielonogórskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej od kilku lat wydaje miesięcznik „Grünberger Monatsblatt”. Swoją nazwą i treścią dziennik nawiązuje do periodyku Levysohna z XIX w. Niniejszy artykuł, Pochwała wolności: życie i twórczość wydawcy z dawnego Grünbergu, Wilhelma Levysohna, jest hołdem dla wybitnego redaktora, posła i człowieka mediów reprezentującego trzy nacje, który potrafił w trwały sposób zarchiwizować polityczną, społeczną i kulturową dynamikę burzliwego XIX w.
Bibliografia
[1948] Briefwechsel zwischen Wilhelm und Philippine Levysohn. Für die Familie gedruckt. 1906 (ohne Ortsangabe, vermutlich Privatdruck). Mit der teilweise manuell ausgeführten Widmung auf Seite 2: „Für [...] Gotthilf Weisstein. Überreicht von Ulrich Levysohn“.
[Google Scholar]
Abraham-Diefenbach M., Gębala M., Im Fluss der Zeit. Jüdisches Leben an der Oder. Z biegiem rzeki. Dzieje Żydów nad Odrą. Ausstellungskatalog einer deutsch-polnischen Wanderausstellung. Deutsches Kulturforum östliches Europa, Potsdam 2018.
[Google Scholar]
Biszczanik G., Nieznane zdjęcia i historia drukarni [Nieznana Zielona Góra] (Unbekannte Fotos und Geschichte der [Wilhelm-Levysohn-] Druckerei – Unbekanntes Zielona Góra). Beitrag zur Geschichte des „Grünberger Wochenblatts“ abrufbar auf dem Universitätsportal Portal Uniwersytecki wZielonej.pl Zielona Góra: Nieznane zdjęcia i historia drukarni [Nieznana Zielona Góra] – wZielonej.pl.
[Google Scholar]
Borkowski M., Kirmiel A., Włodarczyk T., Śladami Żydów. Dolny Śląsk, Opolszczyzna, Ziemia Lubuska, Warszawa 2008.
[Google Scholar]
Brendle F., Das konfessionelle Zeitalter, Berlin 2010.
[Google Scholar]
Brenner M., Jersch-Wenzel S., Meyer M.A., Deutsch-jüdische Geschichte in der Neuzeit, Band 2: Emanzipation und Akkulturation 1780-1871, München 1996.
[Google Scholar]
Brożek D., Andrzej Kirmiel został dziś kandydatem na dyrektora muzeum w Międzyrzeczu, „Gazeta Lubuska“, Ausgabe vom 7. September 2009, der Text stammt von der Website [7811195,andrzej-kirmiel-zostal-dzis-kandydatem-na-dyrektora-muzeum-w-miedzyrzeczu,id,t.html].
[Google Scholar]
Bujkiewicz Z., Krajobraz materialny i społeczny Zielonej Góry od końca XVIII do połowy XX wieku. Przestrzeń, ludność, gospodarka (Die materielle und soziale Landschaft Grünbergs vom Ende des 18. bis zur Hälfte des 20. Jahrhunderts. Raum, Bevölkerung, Wirtschaft), Zielona Góra 2003.
[Google Scholar]
Bujkiewicz Z., Pamięć – z dziejów zielonogórskiej prasy (I) – Wilhelm Levysohn (Das Gedenken – Aus der Geschichte der Grünberger Presse (I) – Wilhelm Levysohn), „Puls. Pismo Obywatelskie – Nie Jesteś Sam”, Nr. 4 (140) vom April 2010 (XIII), Internetausgabe (vgl. dazu Puls 4 (140) 2010 – Katalog.Czasopism.pl.
[Google Scholar]
Bujkiewicz Z., Zielonogórska Gmina Żydowska 1813-1942 (Die jüdische Gemeinde in Grünberg in den Jahren 1813-1942), Warszawa-Zielona Góra 2017.
[Google Scholar]
Cimek M., Wilhelm Levysohn, [In:] A. Bok, M. Cimek, Encyklopedia ziemi głogowskiej, Heft Nr. 53/54, Głogów: Druk-Ar s.c. 2000. Internet-Fassung ohne Seitenangabe, abrufbar auf der Webseite: Encyklopedia ziemi głogowskiej, z. 53-54 (www.glogow.pl).
[Google Scholar]
Czyżniewski T., Ślady zielonogórskich Żydów, „Gazeta Lubuska“, Internetausgabe vom 25. Januar 2008, abrufbar auf der Internetseite: Ślady zielonogórskich Żydów, „Gazeta Lubuska“.
[Google Scholar]
gra-miejska-zielona-gora-web.pdf (humanityinaction.org) Gra miejska „Zapiski“/miejskie rallye (Stadtspiel „Aufzeichnungen“/Stadtrallye).
[Google Scholar]
Kałążny J., Hambach. Die Gemeinschaft der Freunde, [In:] R. Traba, R. Henning, H. Hahn, Deutsch Polnische Erinnerungsorte, Band 2: Geteilt/Gemeinsam. Unter Mitarbeit von Maciej Górny & Kornelia Kończal. Paderborn: Ferdinand Schöningh Verlag 2014.
[Google Scholar]
Kampmann W., Deutsche und Juden. Die Geschichte der Juden in Deutschland vom Mittelalter bis zum Beginn des Ersten Weltkrieges, Frankfurt am Main 1979.
[Google Scholar]
Kapała M., Linka A., 25. Dzień judaizmu. Historia Zielonej Góry wiąże się z żydowską społecznością (25. Tag des Judentums. Die Geschichte von Zielona Góra ist mit der jüdischen Society verbunden), „Gazeta Lubuska“, Ausgabe vom 17. Januar 2022, Internetausgabe abrufbar auf der Webseite: 25. Dzień judaizmu. Historia Zielonej Góry wiąże się z żydowską społecznością | „Gazeta Lubuska“.
[Google Scholar]
Kirmiel A., Żydzi w Zielonej Górze, [In:] Lubuskie materiały konserwatorskie, red. B. Bielinis-Kopeć, Band 9, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, Zielona Góra 2012.
[Google Scholar]
Kotlarek D., Das Bild des schlesisch-brandenburgisch-großpolnischen Grenzraums in der Presse und in der Literatur, [In:] An der mittleren Oder. Eine Kulturlandschaft im deutsch-polnischen Grenzraum, Hrsg. M.J. Bąkiewicz, Paderborn 2016.
[Google Scholar]
Kotlarek D., Problematyka książki i czytelnictwa na łamach prasy zielonogórskiej w okresie pruskim (Zur Problematik des Buches und der Leserschaft in der Grünberger Presse unter Preußen), „Zielonogórskie Studia Bibliotekoznawcze“, A. Buck, P. Bartkowiak, Heft 7, Zielona Góra 2015.
[Google Scholar]
Majchrzak J.P., Polska i Polacy w prasie zielonogórskiej lat 1825-1870, „Rocznik Lubuski“ 1984, Band 13.
[Google Scholar]
Majchrzak J.P., Wilhelm Levysohn (1815-1871). Prawnik, wydawca i parlamentarzysta (Wilhelm Levysohn (1815-1871). Jurist, Verleger und Abgeordneter), [In:] Znani zielonogórzanie XIX i XX wieku, Hrsg. H. Szczegóła, M. Ostrowski, Zielona Góra 1996.
[Google Scholar]
Płóciennik S., Mieszkańcy posprzątali cmentarz żydowski. We wtorek odwiedzi go córka Ireny Sendlerowej (Die Bewohner von Zielona Góra haben den jüdischen Friedhof aufgeräumt. Am kommenden Dienstag wird der Ort von Irena Sendlers Tochter besucht). Der Beitrag vom 1.10.2016 stammt vom Internetportal GIL Jędrzychów: cmentarz żydowski w Zielonej Górze | Jędrzychów (wordpress.com).
[Google Scholar]
Płóciennik S., „Niech dusza jego będzie związana w woreczku życia“. Tajemnice cmentarza żydowskiego przy ul. Chmielnej („Möge seine Seele in einem Lebenssäckchen eingebunden sein“. Die Geheimnisse des jüdischen Friedhofs an der ul. Chmielna). Der Beitrag vom 01.11.2022 stammt von der Internetseite [7,35182,21602639,niech-dusza-jego-bedzie-zwiazana-w-woreczku-zycia-tajemnice.html].
[Google Scholar]
Schmidt R., Deutsche Buchhändler. Deutsche Buchdrucker, Band 4, Berlin-Eberswalde 1907.
[Google Scholar]
Schulz U., Wilhelm Levysohn (1815-1871). Ein schlesischer Verleger und Politiker, „Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität Breslau“ 1969, Nr. XIV.
[Google Scholar]
Taraszczuk I., Polsko-niemieckie Judaica – pomiędzy kulturą pamięci i dyskursem o przyszłości (Deutsch-polnische Judaica – zwischen der Erinnerungskultur und dem Zukunftsdiskurs), „Przegląd Zachodni. Czasopismo Instytutu Zachodniego w Poznaniu“ 2013, Nr. 4.
[Google Scholar]
Topolski J., Trzeciakowski L., Dzieje Poznania, Band II, Teil I: 1793-1918 (Geschichte Posens), Warszawa-Poznań 1994.
[Google Scholar]
Podgląd
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Prawa autorskie & Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (a). Co do zasady – autorzy, niebędący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, zachowują prawa autorskie, w tym prawa wydawnicze do artykułów, bez żadnych ograniczeń.
Prawa autorskie (b). Co do zasady – autorzy, będący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, nie zachowują praw autorskich, w tym praw wydawniczych do artykułów. W takich przypadkach właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Zielonogórski.
