Ognozja, czyli Olgi Tokarczuk teologia sekularna

Abstrakt   

Zarówno w wykładzie noblowskim, jak i w swoich esejach Olga Tokarczuk proponuje własną koncepcję literatury, którymi elementami są projekt nazywany przez nią ognozją, koncepcja narratora czwartoosobowego (panoptykalnego) czy też rozumienie i funkcja mitu, a szerzej – wszelkiej narracji. Jak sama przyznaje, jej koncepcję można uznać za alterreligijną. Ona sama odwołuje się do natury narracji biblijnej, aby – uciekając się do analogii – opisać własną koncepcję autora i innych składowych dzieła literackiego. Jej koncepcję można interpretować z punktu widzenia teorii literatury, ale także teologii. Niniejszy tekst jest próbą takiej właśnie interpretacji. Autor szuka paraleli pomiędzy literaturą w rozumieniu Tokarczuk a Biblią jako tekstem objawionym i spisanym przez hagiografa. W konkluzji autor stawia tezę, że nie jest to projekt postsekularny czy quasi-religijny, ale sekularny, a de facto gnostycki, ponieważ odwołuje się do wiedzy i kompetencji niby-boskiej jako fundamentu dla konstrukcji świata przedstawionego.