The origins of the Latin text of Holy Scripture
Keywords
Abstract
The history of the biblical text constitutes one of the significant threads in the history of humanity and especially in the history of the West. The Latin version of the biblical text has been particularly inscribed in history. This version, inconspicuous at the beginning, became the paramount element of the Church life and its diverse influence. The subject of this study is the reconstruction of those origins up to the times of St. Jerome, whose life and contribution were permanently inscribed in the history of the Latin text of the Bible. In particular, we endeavour to display what literary and theological criteria were applied while creating Bible’s text in Latin and what their meaning was. Concurrently, we try to emphasise the contribution of certain theorists who actively participated in this theological and cultural process.
References
LITERATURA CYTOWANA
Autorzy starożytni
Acta martyrum Scillitanorum, [w:] Atti e Passioni dei Martiri, ed. A.A.R. Bastiaensen, A. Hilhorst i in., Milano 1987, s. 97-105. Przekład polski: Akta męczenników scylitańskich, [w:] Męczennicy, wstęp, oprac. i wybór E. Wipszycka, M. Starowieyski, Kraków 1991 (Ojcowie żywi, 11).
[Google Scholar]
Arusiani Messi Exempla elocutionum, introduzione, testo critico e note a cura di A. Di Stefano, New Delhi 2011 (Collectanea Grammatica Latina, 6).
[Google Scholar]
Athenagoras, Libellus pro Christianis, [w:] Athéagore, Supplique au sujet des chrétiens et sur la resurrection des morts, ed. B. Ponderon, Paris 1992 (Sources Chrétiennes, 379). Przekład polski: Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami. O zmartwychwstaniu umarłych, przeł. S. Kalinkowski, Warszawa 1985.
[Google Scholar]
Augustinus, Confessiones, [w:] Agostino, Le confessioni, ed. M. Pellegrino, Roma 19753 (Nuova Biblioteca Agostiniana. Opere di sant’Agostino, I/1). Przekład polski: Augustyn, Wyznania, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1992.
[Google Scholar]
Augustinus, De doctrina christiana, [w:] Agostino, La dottrina cristiana, Roma 1992 (Nuova Biblioteca Agostiniana. Opere di sant’Agostino, I/8). Przekład polski: Augustyn, De doctrina cristiana – O nauce chrześcijańskiej, przeł., wstępem i komentarzem opatrzył J. Sulowski, Warszawa 1989.
[Google Scholar]
Cyprianus, Ad Quirinum, [w:] Sancti Cypriani episcopi Opera: Ad Quirinum, Ad Fortunatum, De lapsis, De ecclesiae catholicae unitate, ed. R. Weber, M. Bévenot, Tumhout 1972 (Corpus Christianorum. Series Latina, 3). Przekład polski: Cyprian, Do Kwiryna, [w:] Cyprian, Pisma, t. 1: Traktaty, przeł. J. Czuj, Poznań 1937 (Pisma Ojców Kościoła, 19).
[Google Scholar]
Hieronim, Listy II, wstęp i oprac. na podstawie tłumaczenia ks. J. Czuja M. Ożóg, t. 2, Kraków 2010 (Źródła Myśli Teologicznej, 55).
[Google Scholar]
Hieronymus, De viris illustribus: PL 23.
[Google Scholar]
Justinus, Apologia 1 pro Christianis. Przekład polski: Justyn Męczennik, 1 i 2 apologia. Dialog z Żydem Tryfonem, przeł. L. Misiarczyk, Warszawa 2012.
[Google Scholar]
Juvenalis, The Satires of Persius and Juvenal, ed. Ch.W. Stocker, London 1845.
[Google Scholar]
Lactantius, Divinae institutiones, [w:] Lactance, Institutions divines. Livre V, ed. P. Monat, Paris 1973 (Sources Chrétiennes, 204).
[Google Scholar]
Lactantius, Divinae institutiones: PL 6.
[Google Scholar]
Marcialis, M. Valerii Martialis Epigrammata…, Lugd. Batavorvm 1661.
[Google Scholar]
Novatianus, De Trinitate, [w:] Novatiani opera quae supersunt, ed. G.F. Dircks, Turnhout 1972 (Corpus Christianorum. Series Latina, 4). Przekład polski: Nowacjan, O Trójcy Świętej, przeł. G. Jaśkiewicz, Kraków 2005 (Źródła Myśli Teologicznej, 35).
[Google Scholar]
Origenes, Contra Celsum, [w:] Origène, Contre Celse. Tome I, ed. M. Borret, Paris 1967 (Sources Chrétiennes, 132). Przekład polski: Orygenes, Przeciw Celzusowi, przeł. S. Kalin-kowski, Warszawa 19862.
[Google Scholar]
Tertullianus, Apolgeticum, [w:] Tertulliani Opera, pars I, ed. Ae. Kroymann, Turnhout 1954. Przekład polski: Tertulian, Apologetyk, przeł. J. Sajdak, Poznań 1937 (Pisma Ojców Kościoła, 20).
[Google Scholar]
Tertullianus, De praescriptione hereticorum, [w:] Tertulliani Opera, pars I, ed. Ae. Kroymann, Turnhout 1954. Przekład polski: Tertulian, Preskrypcja przeciw heretykom [przeł. E. Stanula], [w:] Tertullian, Wybór pism, Warszawa 1970 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 5).
[Google Scholar]
Opracowania
Aletti J.-P., Paul et rhétorique. État de la question et propositions, [w:] Paul de Tarse, ed. J. Schlosser, Paris 1996 (Lectio Divina, 165).
[Google Scholar]
Aletti J.-P., La rhétorique paulinienne: construction et communication d’une pensée, [w:] Paul. Une théologie en construction, ed. A. Dettwile, J.D. Kaestli, D. Marguerat, Genève 2004 (Le mond de la Bible, 51).
[Google Scholar]
Auerbach E., Język literacki i jego odbiorcy w późnym antyku łacińskim i średniowieczu, przeł. R. Urbański, Kraków 2006.
[Google Scholar]
Berschin W., Grecko-łacińskie średniowiecze. Od Hieronima do Mikołaja z Kuzy, przeł. K. Liman, Gniezno 2003.
[Google Scholar]
Bochet I., Madec G., Note critique, 11/3: L’Itala, [w:] Oeuvres de saint Augustin, t. 11/2: La doctrine chrétienne, Paris 1997.
[Google Scholar]
Bogaert P.-M., Sabatier (Pierre), [w:] Supplément au Dictionnaire de la Bible, t. 10, Paris 1984.
[Google Scholar]
Botte B., Versions latines antérieures à s. Jérôme, [w:] Supplément au Dictionnaire de la Bible, t. 5, Paris 1957.
[Google Scholar]
Botte H., Itala, [w:] Supplément au Dictionnaire de la Bible, t. 4, Paris 1949.
[Google Scholar]
Burton Ph., The Old Latin Gospels. A Study of Their Text and Language, Oxford 2000.
[Google Scholar]
Ceresa-Gastaldo G., Il latino delle antiche versini bibliche, Roma 1975.
[Google Scholar]
Crouzel H., Orygenes, przeł. J. Mariański, Kraków 20042.
[Google Scholar]
Cuzzolin P., Sull’origine della costruzione dicere quod: aspetti sintattici e semantici, Firenze 1994.
[Google Scholar]
Fernández Marcos N., Septuaginta. La Bibbia di ebrei e cristiani, Brescia 2010.
[Google Scholar]
Gourmont R. de, Le latin mystique. Les poètes de l’antiphonaire et la symbolique au moyen âge, Paris 1937.
[Google Scholar]
Gribmont J., Les plus anciennes traductions latines, [w:] Le mond latin antique et la Bible, ed. J. Fontane, Ch. Pietri, Paris 1985 (La Bible de tous les temps, 2).
[Google Scholar]
Gryson R., Bogaert P.M., Recherches sur l’histoire de la Bible latine, Louvain 1987.
[Google Scholar]
Halliday M.A.K., Anti-Language, „American Anthropologist” 1976 (78).
[Google Scholar]
Hengel M., The Septuagint as Christian Scripture, London 2002.
[Google Scholar]
Loi V., Origini e caratteristiche della latinità cristiana, Roma 1978.
[Google Scholar]
Mohrmann Ch., Études sur le latin des Chrétiens, t. 1-4, Roma 1961-1977.
[Google Scholar]
Mohrmann Ch., Latin vulgaire, latin des Chrétiens, latin médiéval, Paris 1955.
[Google Scholar]
Monat P., Lactance et la Bible. Une propédeutique latine à la lecture de la Bible dans l’Occident constantinien, t. 1-2, Paris 1982.
[Google Scholar]
Moreschini C., Norelli E., Storia della letterartura cristiana antica greca e latina, t. 1: Da Paolo all’età costantiniana, Brescia 2019.
[Google Scholar]
Morlet S., Christianisme et philosophie. Les premières confrontations (Ier-IVe siècle), Paris 2014.
[Google Scholar]
Myśliwiec H., Prace filologiczne – Opuscula philologica, red. M. Krajewski, J. Pigoń, Wro-cław 2006.
[Google Scholar]
Norton D., A History of the Bible as Literature, t. 1: From Antiquity to 1700, Cambridge 1993.
[Google Scholar]
Podręczna encyklopedia biblijna, red. E. Dąbrowski, t. 2, Poznań 1960.
[Google Scholar]
Reichmann V., Bibelübersetzungen, 1.3: Die Übersetzungen in Lateinische, [w:] Theologische Realenzyklopädie, t. 6, Berlin 1980.
[Google Scholar]
Ries J., I cristiani e le religioni. Dagli Atti degli Apostoli al Vaticano II, Milano 2006.
[Google Scholar]
Saxer V., Bible et liturgie, [w:] Le mond latin antique et la Bible, ed. J. Fontane, Ch. Pietri, Paris 1985 (La Bible de tous les temps, 2).
[Google Scholar]
Schama S., Historia Żydów od 1000 r. p.n.e. do 1492 r. n.e., przeł. M. Fafiński, Poznań 2016.
[Google Scholar]
Schniedewind W., Linguistic Ideology in Qumran Hebrew, [w:] Diggers at the Well. Proceedings of a Third International Symposium on the Hebrew of the Dead Sea Scrolls and Ben Sira, ed. T. Muraoka, J.J. Elwolde, Leiden 2000.
[Google Scholar]
Schniedewind W., Qumran Hebrew as an Antilanguage, „Journal of Biblical Literature” 1999 (118).
[Google Scholar]
Schrijven J., Collectanea Schrijven, Nijmegen-Utrecht 1939.
[Google Scholar]
Simon R., Histoire critique des versions du Nouveau Testament, Rotterdam 1690.
[Google Scholar]
Simon R., Nouvelles observations sur le texte et les versions du Nouveau Testament, Paris 1695.
[Google Scholar]
Słownik pisarzy antycznych, red. A. Świderkówna, Warszawa 2001.
[Google Scholar]
Starowieyski M., Szymusiak J.M., Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 2018.
[Google Scholar]
Ulrich E., The Dead Sea Scrolls and the Origin of the Bible, Grand Rapids 1999.
[Google Scholar]
Preview
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Categories
Copyright & License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Copyrights (a). In principle, authors who are not employed by the University of Zielona Góra retain the copyright, including publishing rights to the articles, without restrictions.
Copyrights (b). In principle, authors who are employed by the University of Zielona Góra, do not retain the copyright, including publishing rights to the articles. In such cases the copyright holder is the University of Zielona Góra.
