The Envoy from Wallachia from Polish Camp [Poseł z Wołoch z obozu polskiego] – Polish transitory newspaper on Khotyn battle in 1621 (minimonograph and critical reissue of the written relic)
Keywords
Abstract
The study presents a short brochure belonging to old Polish transitory newspapers and provides with its reissue prepared after nearly four hundred years. The leaflet’s contents seems to be original for limited number of various citations or allusions included, especially in comparison with other analogical prints devoted to the Khotyn battle theme and published almost immediately after the end of the military conflict between Ottoman Empire and Polish-Lithuanian Commonwealth. The main message of The Envoy is far from pure optimism because the anonymous author assures the combat was not fully completed and, what is more important, the enemy only became “weakened”, that means Turkish forces were still dangerous and were a serious threat for the motherland of the unknown writer. As it appears it is quite an exceptional thought compared with booklets uncritically praising the victory over Islamic invaders. Furthermore, the result of the struggle cannot be regarded as a simple win (in spite of numerous suggestions stressing an absolute triumph of troops led to south of the country by the experienced commander Jan Karol Chodkiewicz), it was rather a draw confirmed by peace treaties. Therefore, The Envoy may be believed to be a piece of writing edited by an objective observer whose opinions reveal commonsensical mind and pragmatic approach to evaluated events and their development. Coincidentally the text ends with a significant, in this context, appeal to form a coalition of all European Christian nations in order to defend their lands and, most of all, faith from the followers and heirs of prophet Mohammed. Besides, the discussed text was initially presented as a speech directed to an auditorium and probably only afterwards an idea of its printing aroused. There are many obvious proofs of such a way of this brief statement’s first announcing. All of the above described features lead us to believe that the text is worth reissuing (The Envoy is attached to this article in its second separate section), though the brochure will never find any place among the literary masterpieces collection. It is rather an ordinary example of typical writing output published in the third decade of XVII century but still valuable, particularly for its pragmatism. The study also brings some polemical remarks in relation to Stanford Shaw’s view of Khotyn battle. An American historian claims the battle has never happened. This astonishing conclusion was confronted with a few selected pieces of data reconstructed by a Polish researcher Leszek Podhorodecki (on the base of many sources) who counted people died around the Khotyn castle in 1621. In total about 60 000 soldiers were killed, both Poland’s defenders and Turkish aggressors. Another doubtful insinuation is connected with the reasons of sultan’s expedition to northern border of his empire. In short, Shaw explains, Osman II intended to make peace with Commonwealth. This clariffication seems not to be acceptable and in these circumstances more thorough reading of The Envoy convinces that its author understood the meaning of the scenario of the past events much better, despite he was observing the facts actually in statu nascendi.
References
LITERATURA CYTOWANA (wybór)
Adversaria abo terminata sprawy wojennej, która sie toczyła w wołoskiej ziemi z tureckim cesarzem w roku teraźniejszym 1621 (b.m.).
[Google Scholar]
Annalium sive commentariorum Mercurio Gallobelgico succenturiatorum, t. 6 (lata 1606-1610 i suplement dla roku 1611), Kolonia 1611.
[Google Scholar]
Biblia „w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r.”, oprac. i wstępy J. Frankowski, wyd. II, Warszawa 1999.
[Google Scholar]
Birkowski F., Kazania obozowe o Bogarodzicy, wyd. K. J. Turowski, Kraków 1858.
[Google Scholar]
Birkowski F., Panu Bogu w Trójcy Ś. Jedynemu podziękowanie za uspokojenie Korony i W. Ks. L. z cesarzem tureckim Roku Pańskiego 1621 w oktawę Różańca Świętego, Kraków 1621.
[Google Scholar]
Brückner A., Wstęp, [w:] W. Potocki, Wojna chocimska, oprac. A. Brückner, Wrocław 2003.
[Google Scholar]
Buchwald-Pelcowa P., „Imiona nasze wiek wiekowi podawać będzie...” Kilka kartek z dziejów sławy wojny chocimskiej 1621 roku, [w:] Wojny, bitwy i potyczki w kulturze staropolskiej, red. W. Pawlak i M. Piskała, Warszawa 2011.
[Google Scholar]
Chlebowski W., Królów i cesarzów tureckich dziełami abo sprawami [...], Kraków 1612 .
[Google Scholar]
Czapliński W., Lubomirski Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 18, Kraków 1973.
[Google Scholar]
Dembołęcki W., Przewag elearów polskich, oprac. i wstęp R. Sztyber, Toruń 2005.
[Google Scholar]
Dembołęcki W., Wywód jedynwłasnego państwa świata, Warszawa 1633.
[Google Scholar]
Dzwonowski J., Niepospolite ruszenie abo gęsia wojna, [w:] Antologia literatury sowizdrzalskiej, oprac. i wstęp S. Grzeszczuk, wyd. II, Kraków 1985, BN I, 186.
[Google Scholar]
Głażewski J., Rewizja kanonu. O serii „Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej”, „pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi” 2015 (6).
[Google Scholar]
Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, przeł. zespół, wyd. III (dodruk), Wrocław 2008.
[Google Scholar]
Gyllius P., De lopographia Constantinopoleos et de illius antiquitatibus libri quattuor, Lejda 1561.
[Google Scholar]
Kapełuś H., Turecka bajka o derwiszach w literaturze staropolskiej, „Literatura Ludowa” 1957 nr 3.
[Google Scholar]
Kołodziejczyk D., Native Nobilities and Foreign Absolutism: A Polish-Ottoman Case, „Studia Caroliensa” 2004, nr 3-4.
[Google Scholar]
Kroczak J., „Jeśli mię wieźdźba prawdziwa uwodzi...” Prognostyki i znaki cudowne w polskiej literaturze barokowej, Wrocław 2006.
[Google Scholar]
Kuran M., „Chorągiew sauromatcka w Wołoszech” Marcina Paszkowskiego jako przykład epickich nowin poświęconych batalii chocimskiej z 1621 roku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2008, t. 10.
[Google Scholar]
Kuran M., Marcin Paszkowski – poeta okolicznościowy i moralista z pierwszej połowy XVII wieku, Łódź 2012 .
[Google Scholar]
Liga z zawadą koła poselskiego, spólnego narodu K[orony] P[olskiej] i W[ielkiego] Ks[ięstwa] Lit[ewskiego], 1596 (b.m.), „authore Christophino Daminaeo Peregrino Polono” (pseud. [K. Dzierżek]).
[Google Scholar]
Lubomirski S., Dziennik wyprawy chocimskiej r. 1621, [w:] Pamiętniki o wyprawie chocimskiej r. 1621, wyd. Ż. Pauli, Kraków 1853.
[Google Scholar]
Maciejowski W. A., Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830 [...], t. 3, Warszawa 1852.
[Google Scholar]
Narrative of the Embassy of Ruy Gonzales de Clavijo to the Court of Timour at Samarcand AD 1403-6, przeł. [z hiszp. na ang.] C. R. Markham, Londyn 1859.
[Google Scholar]
Nicephori Gregorae Byzantinae Historiae libri XXXVII, wyd. J. P. Migne, t. 148, Paryż 1865 (Patrologia Graeca).
[Google Scholar]
Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Zygmunt III, Warszawa 1971.
[Google Scholar]
Ostroróg J., Dziennik wyprawy chocimskiej r. 1621, [w:] Pamiętniki o wyprawie chocimskiej r. 1621, wyd. Ż. Pauli, Kraków 1853.
[Google Scholar]
Paprocki B., Gniazdo cnoty, skąd herby rycerstwa sławnego Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego [...] książąt i panów początek swój mają, Kraków 1578.
[Google Scholar]
Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, wyd. K. J. Turowski, Kraków 1858.
[Google Scholar]
Paszkowski M., Chorągiew sauromatcka, to jest pospolite ruszenie i szczęśliwe zwrócenie Polaków z Wołoch w roku teraźniejszym 1621 (b.m.) .
[Google Scholar]
Paszkowski M., Minerwa z ligi chrześcijańskiej zebrana i cytowaniem zacnych a rozmaitych autorów konfirmowana: o upadku mocy tureckiej, o wyswobodzeniu Ziemi Ś[świętej] z ręku ich przez narody chrześcijańskie, Kraków 1609.
[Google Scholar]
Paszkowski M., Posiłek Bellony słowieńskiej na odpór nieprzyjaciołom Krzyża Ś. na sejm warszawski teraźniejszy w roku 1620 wydany, Kraków 1620.
[Google Scholar]
Podhorodecki L., Chocim 1621, wyd. II, Warszawa 2008.
[Google Scholar]
Poseł z Wołoch z obozu polskiego, Kraków 1621.
[Google Scholar]
Potocki W., Wojna chocimska, oprac. A. Brückner, Wrocław 2003.
[Google Scholar]
Publiusz Wergiliusz Maro, Eneida, przeł. T. Karyłowski, oprac. S. Stabryła, Wrocław 1981, BN II 29.
[Google Scholar]
Raby J., Mehmed the Conqueror and the Equestrian Statue of the Augustaion, „Illinois Classical Studies” 1987, z. 12 (2).
[Google Scholar]
Redway J. W., Sir John Mandeville, [w:] Voyages and Travels by Sir John Mandeville, wyd. A. Layard, Nowy Jork 1899.
[Google Scholar]
Rozmowy świeże o nowinach z Ukrainy, z Węgier i z Turek, Kraków 1621.
[Google Scholar]
Schedel H., Liber chronicarum, Norymberga 1492.
[Google Scholar]
Shaw S. J., Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej, przeł. B. Świetlik, Warszawa 2012.
[Google Scholar]
Sobieski J., Dziennik wyprawy chocimskiej r. 1621, [w:] Pamiętniki o wyprawie chocimskiej r. 1621, wyd. Ż. Pauli, Kraków 1853.
[Google Scholar]
Szemberg T., Relacyja prawdziwa o weszciu wojska polskiego do Wołoch i potrzebie z pogaństwem w roku 1620, we wrześniu i w październiku, Kraków 1621.
[Google Scholar]
Sznajder M., Między „Diariuszem” Prokopa Zbigniewskiego a „Chorągwią sauromatcką” Marcina Paszkowskiego – pamiętnikarski wzorzec prozą i jego wierszowane powielenie propagandowe, [w:] „Scripta Humana. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”, t. 2: Historia i historie, red. D. Kulczycka i R. Sztyber, Zielona Góra 2014.
[Google Scholar]
Sztyber R., „Chorągiew sauromatcka [...]” Marcina Paszkowskiego. Druga w XXI wieku (re)edycja siedemnastowiecznej broszury (w stronę uzupełnień, sprostowań, wyjaśnień), [w:] Studia bibliologiczno-edytorskie. Edycje. Prasa. Czytelnictwo (analizy – materiały – przeglądy), red. K. Grabias-Banaszewska i R. Sztyber, Zielona Góra 2015.
[Google Scholar]
Sztyber R., Na marginesie i wokół zagadkowego rebusu z 1621 roku, „Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego” 2015 (1).
[Google Scholar]
Sztyber R., O wymowie „Chorągwi sauromatckiej” Marcina Paszkowskiego, [w:] „Scripta Humana. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”, t. 1: Interpretacje i reinterpretacje, red. D. Kulczycka i M. Mikołajczak, Zielona Góra 2013.
[Google Scholar]
Sztyber R., W oczekiwaniu na wytęsknione i „pocieszne nowiny” z 1621 roku. Zapomniany „prolog” do „Diariusza” Prokopa Zbigniewskiego, [w:] „Scripta Humana. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”, t. 2: Historia i historie, red. D. Kulczycka i R. Sztyber, Zielona Góra 2014.
[Google Scholar]
Sztyber R., Wokół dwóch broszur z czasów chocimskich bojów z 1621 roku (o potrzebie reedycji, relektury i o niezbędnych rewizjach), „Zielonogórskie Studia Bibliotekoznawcze”, z. 5: Książka i czytelnictwo na Środkowym Nadodrzu na przestrzeni wieków, red. A. Buck, P. Bartkowiak i D. Kotlarek, Zielona Góra 2013.
[Google Scholar]
Sztyber R., Wymiar quasi-religijny polskich gazet ulotnych o batalii chocimskiej z 1621 roku i kilka przyczynków (przegląd wybranych zagadnień), „Tematy i Konteksty” 2016, 6 (11): Staropolskie i oświeceniowe piśmiennictwo religijne. Swojskość i uniwersalizm.
[Google Scholar]
The Travels of Sir John Mandeville, „in modern spelling”, Londyn 1900.
[Google Scholar]
Tretiak J., Historia wojny chocimskiej 1621 r., Lwów 1889.
[Google Scholar]
Wisner H., Władysław IV Waza, wyd. II, Wrocław 2009.
[Google Scholar]
Wójcik Z., Historia powszechna. Wiek XVI-XVII, Warszawa 1995 .
[Google Scholar]
Zasady wydawania tekstów staropolskich. Projekt, red. M. R. Mayenowa, Wrocław 1955.
[Google Scholar]
Zawadzki K., Gazety ulotne polskie i Polski dotyczące XVI-XVIII wieku. Bibliografia, t. 1: 1514-1661, Wrocław 1977.
[Google Scholar]
Zbigniewski P., Dziennik wyprawy chocimskiej r. 1621, [w:] Pamiętniki o wyprawie chocimskiej r. 1621, wyd. Ż. Pauli, Kraków 1853.
[Google Scholar]
Preview
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Categories
Copyright & License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Copyrights (a). In principle, authors who are not employed by the University of Zielona Góra retain the copyright, including publishing rights to the articles, without restrictions.
Copyrights (b). In principle, authors who are employed by the University of Zielona Góra, do not retain the copyright, including publishing rights to the articles. In such cases the copyright holder is the University of Zielona Góra.
