“Mikołaj Rej has come first”. On literature of independent Poland in epistolographic reflections by Eliza Orzeszkowa
Keywords
Abstract
The synthetic study brings effects of Eliza Orzeszkowa’s letters thorough analysis (gathered and published by Edward Jankowski in nine volumes), which contained information on her reading experiences. As it appears, she read a lot and of course she was familiar with many old Polish and Enlightenment literary masterpieces. Her correspondences have become a durable proof of her reading passion. Orzeszkowa held in her hands texts written by Biernat of Lublin. Her own words document that she knew the achievements of Mikołaj Rej and highly appreciated rhymes by Jan Kochanowski, which were often cited and paraphrased in various Orzeszkowa’s statements. She also studied texts by Andrzej Frycz Modrzewski and Piotr Skarga. Her respect for humanistic ideas (tolerance, equality, freedom) is revealed thanks to the notes on Łukasz Górnicki’s books – a historiographic one, and a translation of the famous Italian Il Cortegiano (Baldassare Castiglione). Orzeszkowa was much less interested in the 17th century output, she only noted Torquato Tasso’s Jerusalem delivered in the translation prepared by Piotr Kochanowski and the writings by Sebastian Klonowicz, Szymon Szymonowicz, Józef Bartłomiej Zimorowic, Krzysztof Opaliński. The times of late Baroque and Enlightenment are represented by Elżbieta Drużbacka’s texts in Orzeszkowa’s letters. Many references may be found on masterpieces by Ignacy Krasicki or works by Julian Ursyn Niemcewicz and Tomasz Kajetan Węgierski. The authoress of Nad Niemnem [On the Niemen River] esteemed Hugo Kołłątaj for his contribution in Educational Committee [Komisja Edukacyjna]. The sketch presents also the frequency values of numerous mentions and allusions in the epistolographic reflections by Eliza Orzeszkowa that refer to those pieces of literature which were created during the independent Poland period before partitions. It seems to be another important contribution by Ireneusz Sikora to our knowledge of the writer’s erudition. The analysis may be considered another attempt of detailed research concentrated on Polish literature reception.
References
LITERATURA CYTOWANA
Baculewski J., Maria Konopnicka, Warszawa 1978.
[Google Scholar]
Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, t. 17, vol. 11: Eliza Orzeszkowa, oprac. H. Gacowa, Wrocław 1999.
[Google Scholar]
Jankowski E., Eliza Orzeszkowa, Warszawa 1988.
[Google Scholar]
Klimowicz M., Oświecenie, Warszawa 1972.
[Google Scholar]
Krasicki I., Pisma poetyckie, oprac. Z. Goliński, t. 1, Warszawa 1976.
[Google Scholar]
Księga cytatów z polskiej literatury pięknej od XIV do XX wieku, ułożona przez P. Hertza i W. Kopalińskiego, Warszawa 1975.
[Google Scholar]
Kulczycka-Saloni J., Spasowicz jako historyk i krytyk literatury, [w:] W. Spasowicz, Pisma krytycznoliterackie. Wybór, wstęp i komentarze J. Kulczycka-Saloni, Warszawa 1981.
[Google Scholar]
Libera Z., Dziedzictwo poezji Jana Kochanowskiego w literaturze późniejszej (Jan Kochanowski i kultura Odrodzenia), red. Z. Libera i M. Żurowski, Warszawa 1985.
[Google Scholar]
Michałowska T., Średniowiecze, Warszawa 1995.
[Google Scholar]
Niemcewicz J.U., Dzieła poetyczne wierszem i prozą, wyd. J.N. Bobrowicz, t. 2, Lipsk 1838.
[Google Scholar]
Niemcewicz J.U., Powrót posła. Komedia w trzech aktach oraz wybór bajek politycznych, oprac. Z. Skwarczyński, wyd. 8, Wrocław 1972, BN I, nr 14.
[Google Scholar]
Orzeszkowa E., Dnie, oprac. I. Wiśniewska, Warszawa 2001.
[Google Scholar]
Orzeszkowa E., Listy zebrane, t. I-IX, do druku przygotował i komentarzem opatrzył E. Jankowski, Wrocław 1954-1981 (t. I: Do redaktorów i wydawców: Józefa Sikorskiego, Gebethnera i Wolffa, Franciszka Salezego Lewentala, Wacława Makowskiego, Erazma Piltza, Stanisława Posnera, Wrocław 1954 – t. II: Do Leopolda Méyeta, Wrocław 1955 – t. III: Do literatów i ludzi nauki: Jana Karłowicza, Franciszka RawityGawrońskiego, Henryka Nusbauma, Tadeusza Garbowskiego, Wrocław 1956 – t. IV: Do literatów i ludzi nauki: Józefy Sawickiej (Ostoi), Wilhelminy Zyndram Kościałkowskiej, Jadwigi Łuszczewskiej (Deotymy), Ignacego Baranowskiego, Józefa Kotarbińskiego, Kazimierza Zdziechowskiego, Aurelego Drogoszewskiego, Eugenii Żmijewskiej, Marii Czesławy Przewóskiej, Mariana Dubieckiego, Wrocław 1958 – t. V: Do przyjaciół: Tadeusza Bochwica, Jana Bochwica, Janiny Szoberówny, Wrocław 1961 – t. VI: Do pisarzy: Józefa Ignacego Kraszewskiego, Zygmunta Fortunata Miłkowskiego (T.T. Jeża), Marii Konopnickiej, Michała Bałuckiego, Władysława Stanisława Reymonta, Wrocław 1967 – t. VII: Do rodziny, przyjaciół i korespondentów różnych: Lucyny Kotarbińskiej, Edwarda Pawłowicza, Hipolita Wawelberga, Jerzego Aleksandrowicza, Witolda Czeczotta, Franciszka Godlewskiego i innych, Wrocław 1971 – t. VIII: Do literatów i ludzi nauki: Ludwika Jenikego, Jana Baudouina de Courtenay, Piotra Chmielowskiego, Adama Wiślickiego, Stanisława Krzemińskiego, Lucjana Rydla, Antoniego Wodzińskiego, Maryli Wolskiej, Henryka Sienkiewicza i innych, Wrocław 1976 – t. IX: Do znajomych i przyjaciół: Juliana Łukaszewskiego, Nikodema Erazma Iwanowskiego, Edmunda Jankowskiego, Jadwigi z Nusbaumów Holenderskiej, Mariana Manteuffla, Konstantego Skirmuntta, Józefa Boguskiego, Antoniego Kamieńskiego, Aleksandra Lednickiego i innych, Wrocław 1981).
[Google Scholar]
Orzeszkowa E., O sobie, wstęp J. Krzyżanowski, Warszawa 1974.
[Google Scholar]
Orzeszkowa E., Pisma krytycznoliterackie, zebrał i oprac. E. Jankowski, Wrocław-Kraków 1959 (Dodatek krytyczny. O Janie Kochanowskim, Dwa głosy, Na mogiłę Deotymy, O książkach..., O Janie Kochanowskim. Drobny szkic, O książkach. IV. Chrzanowski Ignacy, „Historia literatury niepodległej Polski”, Przedmowa [Do „Z jednego strumienia”], Słowo wstępne. [Mowa], Z dziejów piśmiennictwa naszego).
[Google Scholar]
Orzeszkowa E., Pisma zebrane, red. J. Krzyżanowski, t. XXVIII: Melancholicy, t. 1, Warszawa 1949.
[Google Scholar]
Orzeszkowa E., Publicystyka społeczna, wyb. i wstęp G. Borkowska, oprac. edytorskie I. Wiśniewska, t. 1, Kraków 2005 ([Artykuł polemiczny nie do druku], List do kobiet niemieckich, O smutku i śmiechu w literaturze, O kobiecie polskiej, O sprawach kobiet, O Polsce Francuzom, O Żydach i kwestii żydowskiej).
[Google Scholar]
Sikora I., Orzeszkowej dialogi z tradycją: europejska literatura dawna, „Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego” 2018 (4).
[Google Scholar]
Starowieyska-Morstinowa Z., W perspektywie czasu. Obraz polskiej literatury w listach E. Orzeszkowej, „Przegląd Powszechny” 1937, t. 216.
[Google Scholar]
Szczerbicka-Ślękowa L., Wstęp, [w:] J. Kochanowski, Pieśni, oprac. L. Szczerbicka-Ślękowa, wyd. 3 zmien., Wrocław 1970, BN I, nr 100.
[Google Scholar]
Szymonowicz S., Sielanki i pozostałe wiersze polskie, oprac. J. Pelc, wyd. 2 zmien., Wrocław 2000, BN I, nr 182.Ziomek J., Renesans, Warszawa 1973.
[Google Scholar]
Preview
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Categories
Copyright & License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Copyrights (a). In principle, authors who are not employed by the University of Zielona Góra retain the copyright, including publishing rights to the articles, without restrictions.
Copyrights (b). In principle, authors who are employed by the University of Zielona Góra, do not retain the copyright, including publishing rights to the articles. In such cases the copyright holder is the University of Zielona Góra.
