O kreacjach bohaterek Ballad i romansów Adama Mickiewicza. Próba lektury feministycznej

Jakub Rawski

doi:10.34768/fp2016a13

Autor

Jakub Rawski Uniwersytet Zielonogórski
https://orcid.org/0000-0003-0149-544X Jakub Rawski

DOI: https://doi.org/10.34768/fp2016a13

Słowa kluczowe

Adam Mickiewicz • ballady • ekofeminizm • emancypacja • stereotypy

Abstrakt

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytania: czy sposób artystycznej kreacji bohaterek Ballad i romansów Adama Mickiewicza nosi znamiona optyki patriarchalnej, stereotypowej, czy też wykracza poza granice męskocentrycznego oglądu świata i człowieka? O ile, w jaki sposób i czy w ogóle autor Pana Tadeusza zawarł w swoim cyklu poetyckim znamiona wrażliwości emancypacyjnej? Czy bohaterki ballad są kobietami wyzwolonymi od ograniczeń związanych z płcią, narzucanych przez kulturę? Zadaniem niniejszego przyczynku badawczego jest również dokonanie próby „lektury aktualizującej” znaczącego tekstu dziewiętnastowiecznego; ukazania go w perspektywie współczesnej, ale ze szczególnym uwydatnieniem rdzenia antropologii romantycznej, którym był „człowiek wewnętrzny” wraz z mistyczną dialektyką tego, co zewnętrzne, i tego, co wewnętrzne.

Liczba wyświetleń

2024

Dane do pobrania nie są jeszcze dostępne.

Biogram autora

Jakub Rawski, Uniwersytet Zielonogórski

Doktorant w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego, sekretarz Zielonogórskiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, nauczyciel języka polskiego, trzykrotny stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2009/2010, 2010/2011 oraz 2011/2012, autor książki poetyckiej Pasaże (2010). Publikował w kilku monografiach zbiorowych oraz na łamach periodyków, takich jak: „Teksty Drugie”, „Świat Tekstów”, „Prace Literackie”, „In Gremium”, „Studia de Cultura”, „LiteRacje”, „Edukacja Humanistyczna”, „Pro Libris”. Zainteresowania badawcze: literatura w perspektywie gender i queer, krytyka feministyczna, wampiryczna kultura popularna, mistyczny okres twórczości Juliusza Słowackiego, Holocaust Studies.

Bibliografia

LITERATURA CYTOWANA

Baśnie braci Grimm, t. 1-2, przeł. E. Bielicka i M. Tarnowski, Warszawa 1986.
[Google Scholar]

Brzozowski J., Odczytywanie znaczeń. Studia o poezji Mickiewicza, Łódź 1997.
[Google Scholar]

Bürger G.A., Lenora, przeł. J. Gamska-Łempicka, [w:] Niemiecka ballada romantyczna, oprac. Z. Ciechanowska, BN II 142, Wrocław 1963.
[Google Scholar]

Burzyńska A., M. P. M. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2007.
[Google Scholar]

Cysewski K., „Ballady i romanse” – przewodnik epistemologiczny, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 3.
[Google Scholar]

Eliade M., Traktat o historii religii, przeł. J. Wierusz-Kowalski, Warszawa 1966.
[Google Scholar]

Freud S., Kultura jako źródło cierpień, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 2013.
[Google Scholar]

Grudzińska-Gross I., Honor, horror i klasycy. Eseje, Sejny 2012.
[Google Scholar]

Jakubowski J., Ricoeur a egzystencjalna koncepcja wiecznej teraźniejszości, „Analiza i Egzystencja” 2005, nr 1.
[Google Scholar]

Janion M., Gorączka romantyczna, Gdańsk 2007.
[Google Scholar]

Janion. M., Kobiety i duch inności, Warszawa 2006.
[Google Scholar]

Janion M., Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów, Warszawa 1991.
[Google Scholar]

Janion M., Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk 2008.
[Google Scholar]

Koropeckyj R., Adam Mickiewicz. Życie romantyka, przeł. M. Glasenapp, Warszawa 2013.
[Google Scholar]

Kowalczykowa A., Romantyczni szaleńcy, Warszawa 1977.
[Google Scholar]

Krukowska H., Noc romantyczna. Mickiewicz, Malczewski, Goszczyński. Interpretacje, Gdańsk 2011.
[Google Scholar]

Kurz I., Stereotyp, [w:] Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik et al., Warszawa 2014.
[Google Scholar]

Le Fanu J.S., Carmilla, przeł. M. Kozłowski, Kraków 1974.
[Google Scholar]

Libera L., Mickiewicz, Zielona Góra 2015.
[Google Scholar]

Llosa M.V., Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki, przeł. M. Chrobak, Kraków 2007.
[Google Scholar]

Lul M., Mickiewiczowski ład serca. O „Romantyczności”, [w:] Światło w dolinie. Prace ofiarowane Profesor Halinie Krukowskiej, red. K. Korotkich, J. Ławski, D. Zawadzka, Białystok 2007.
[Google Scholar]

Lyszczyna J., Czy i jak czytać romantyków w XXI wieku?, „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska” 2010, nr 8, red. M. Kuziak i S. Rzepczyński.
[Google Scholar]

Ławski J., Marie Romantyków. Metafizyczne wizje kobiecości. Mickiewicz – Malczewski – Krasiński, Białystok 2003.
[Google Scholar]

Mérimée P., Lokis. Rękopis profesora Wittembacha, przeł. L. Staff, Warszawa 1969.
[Google Scholar]

Mickiewicz A., Dzieła, t. VIII, oprac. J. Maślanka, Warszawa 1997.
[Google Scholar]

Mickiewicz A., Dzieła, t. XII, Legion Polski, Trybuna Ludów, oprac. S. Kieniewicz, Warszawa 1997.
[Google Scholar]

Mickiewicz A., Pan Tadeusz czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem, oprac. S. Pigoń, BN I 83, Wrocław 2015.
[Google Scholar]

Mickiewicz A., Wybór poezyj, t. 1, oprac. C. Zgorzelski, BN I 6, Wrocław 1986.
[Google Scholar]

Mickiewicz A., Wybór poezyj, t. 2, oprac. C. Zgorzelski, BN I 66, Wrocław 1986.
[Google Scholar]

Mieletinski E., Poetyka mitu, przeł. J. Dancygier, Warszawa 1981.
[Google Scholar]

Miłosz C., Jakiegoż to gościa mieliśmy. O Annie Świrszczyńskiej, Kraków 2012.
[Google Scholar]

Miłosz C., W stronę kobiet, „Teksty Drugie” 1993, nr 4/5/6.
[Google Scholar]

Nasze pojedynki o romantyzm, red. D. Siwicka, M. Bieńczyk, Warszawa 1995.
[Google Scholar]

Neuger L., Ćwiczenia z wrażliwości. Duże i małe szkice literackie, Katowice 2006.
[Google Scholar]

Philips U., Apokaliptyczny feminizm: Adam Mickiewicz i Margaret Fuller, przeł. M. Świerkosz, [w:] Gender w praktyce badawczej. Zbiór pokonferencyjny, red. M. Świerkosz, „uniGENDER” 2010, nr 1, [www.unigender.org], [dostęp: 25.11.2015 rok].
[Google Scholar]

Piwińska M., Wolny myśliwy. Osiem prób czytania Mickiewicza, Gdańsk 2003.
[Google Scholar]

Rawski J., „Romantyczność” Adama Mickiewicza, czyli o widzeniu w biały dzień… wampira, [w:] Starość. Doświadczenie egzystencjalne – temat literacki – metafora kultury, seria II, Zapisy i odczytania, red. A. Janicka, E. Wesołowska, Ł. Zabielski, Białystok 2013.
[Google Scholar]

Ritz G., Poeta romantyczny i nieromantyczne czasy. Juliusz Słowacki w drodze do Europy – pamiętniki polskie na tropach narodowej tożsamości, przeł. M. Łukasiewicz, Kraków 2011.
[Google Scholar]

Rymkiewicz J. M., D. Siwicka, A. Witkowska, M. Zielińska, Mickiewicz. Encyklopedia, Warszawa 2010.
[Google Scholar]

Słowacki J., Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. II, Poematy, oprac. E. Sawrymowicz, Wrocław 1959.
[Google Scholar]

Słowacki J., Wiersze i poematy (Wybór), Warszawa 1971.
[Google Scholar]

Stoker B., Dracula, przeł. M. Król, Kraków 2008.
[Google Scholar]

Szczuka K., Kopciuszek, Frankenstein i inne. Feminizm wobec mitu, Kraków 2001.
[Google Scholar]

Walczewska S., Damy, rycerze, feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce, Kraków 2006.
[Google Scholar]

Wenerska W., Romantyczne fantazmaty demonicznej kobiecości, Toruń 2011.
[Google Scholar]

Woźny, Obraz kobiet i mężczyzn w prehistorycznych mitach i obrzędach, [w:] Beatrycze i inne. Mity kobiet w literaturze i kulturze, red. G. Borkowska i L. Wiśniewska, Gdańsk 2010.
[Google Scholar]

Zgorzelski C., O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i uogólnień, Warszawa 1976.
[Google Scholar]

Ziemba K., Wyobraźnia a biografia. Młody Słowacki i ciągi dalsze, Gdańsk 2006.
[Google Scholar]