Anaideia i opowieść. O Utopku Leszka Libery
Słowa kluczowe
Abstrakt
Zasadniczym celem rozważań w tym artykule jest omówienie powieści Utopek Leszka Libery w przekładzie Sławy Lisieckiej, której akcja zlokalizowana jest w stronach rodzinnych pisarza i profesora akademickiego (w Raciborzu na Górnym Śląsku), nie mniej ważna pozostaje także próba objaśnienia estetycznych i ideowych znaczeń tego utworu. Istotnym wątkiem pozostaje również przywołanie dość skromnej, względem rozmachu i oryginalności powieści, recepcji książki Libery. Punktem wyjścia jest motyw bezwstydu (anaideia) funkcjonujący jako strategia pisarska charakterystyczna dla głównego bohatera i narratora zarazem. Ten rodzaj dykcji i przedstawienia jest częścią dyspozycji narratora pikarejskiego. Autsajdera wywodzącego się z nizin, innego, który ze względu na swoją pozycję może powiedzieć więcej niewygodnych prawd niż bohaterowie osadzeni w hierarchii wyżej. Libera w swej książce sięga po motyw sakralizacji obiektów, powieściowych artefaktów, dzięki czemu nabierają one wielowymiarowego sensu (ekskrementy, beczka, pulok, drewno, miód). W tekście zostają przywołane i krytycznie skomentowane fragmenty unaoczniające te procesy. Prowadzą one do skrytej pod tkanką trudnego, obrazoburczego tekstu refleksji na temat opowieści w opowieści. Historii i literackości, które pozostają wartością bezwzględną przy względności waśni narodowych, aktów bohaterstwa, wyzwań umundurowanego świata. W artykule przedstawiono dekonstrukcje, interpretacje, analizy pokazujące, że książka Libery ma potencjał do odkrycia i otwarta jest na różne nowoczesne odczytania. Nade wszystko jest jednak triumfem literatury samej w sobie.
Bibliografia
Agamben G., The Open: Man and Animal, przeł. K. Attel, Stanford, California 2004.
[Google Scholar]
Bataille G., Historia erotyzmu, przeł. I. Kania, Warszawa 2008.
[Google Scholar]
Bator J., Ciemno, prawie noc, Warszawa 2014.
[Google Scholar]
Budzisz S., Ponad 10 procent dzieci skierowano do szkół specjalnych. W większości były z rodzin mówiących po kaszubsku, [7,127290,30332024,kaszubski-lepiej-bylo-ukryc-schowac-przemilczec-kaszubski.html].
[Google Scholar]
Budzisz S., Welewetka. Jak znikają Kaszuby, Poznań 2023.
[Google Scholar]
Filip O., Wniebowstąpienie Alojzego Lopaczka z Śląskiej Ostrawy, przeł. J. Stachowski, Warszawa 2005.
[Google Scholar]
Foucault M., Język bez końca, przeł. M.P. Markowski, [w:] Michel Foucault, Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, wyb. i oprac. T. Komendant, przeł. B. Banasiak i in., Warszawa 1999.
[Google Scholar]
Dziadek straszył mnie utopkiem. Z autorem powieści „Utopek”, Leszkiem Liberą rozmawia Janusz Łastowiecki, „Fraza” 2016, nr 4.
[Google Scholar]
Gombrowicz W., Ferdydurke, Kraków 2003.
[Google Scholar]
Grass G., Blaszany Bębenek, przeł. S. Błaut, Warszawa 1994.
[Google Scholar]
Jakubowiak M., Utopek – recenzja, „Herito: Dziedzictwo, Kultura, Współczesność” 2019, nr 2.
[Google Scholar]
Janosch, Cholonek, czyli Dobry Pan Bóg z gliny, przeł. L. Bielas, Kraków 2011.
[Google Scholar]
Joachimstahler J., Czytanie „Utopka”. Posłowie, [w:] L. Libera, Utopek, przeł. S. Lisiecka, posłowie J. Joachimsthaler, Łódź 2018.
[Google Scholar]
Libera L., Buks Molenda. Powieść, przeł. S. Lisiecka, Łódź 2019.
[Google Scholar]
Libera L., Testament utopka, przeł. S. Lisiecka, Łódź 2020.
[Google Scholar]
Libera L., Utopek, przeł. S. Lisiecka, posłowie J. Joachimsthaler, Łódź 2018.
[Google Scholar]
Mann T., Wyznania hochsztaplera Feliksa Krulla, przeł. A. Rybicki, Warszawa 1987.
[Google Scholar]
Masłowski P., Śmiech arystofanejski. Analiza środków komicznych u Arystofanesa na przykładzie „Żab”, [content].
[Google Scholar]
Miernik A., „Utopkowa” tożsamość w niemieckojęzycznej powieści Leszka Libery, „Studia Historicolitteraria” 2022, nr 22, s. 207-222.
[Google Scholar]
Morcinek G., Siedem zegarków kopidoła Joachima Rybki, Katowice 1982.
[Google Scholar]
Sander M., Der Geiste aus dem Krautfass, [der-geist-aus-dem-krautfass-100.html].
[Google Scholar]
Scholtis A., Wiatr od wschodu, przeł. A. Smolorz, Kotórz Mały 2012.
[Google Scholar]
Sloterdijk S., Co się zdarzyło w XX wieku?, przeł. B. Baran, Warszawa 2021.
[Google Scholar]
Sławiński K., Przygody kanoniera Dolasa, Łódź 1985.
[Google Scholar]
Szkłowski W., Lew Tołstoj, przeł. R. Granas, Warszawa 1982.
[Google Scholar]
Szkłowski W., Sztuka jako chwyt, przeł. R. Łużny, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006.
[Google Scholar]
Twardoch S., Pokora, Kraków 2020.
[Google Scholar]
Węgrzynek K., Dzieci króla olch. Analiza przypadków z gościńca śląskiego oraz innych, „Rana. Literatura – Doświadczenie – Tożsamość” 2022, nr 1 (5).
[Google Scholar]
Widera A., Od Cieszyna do Gogolina. Gawędy, baśnie, legendy, Opole 1978.
[Google Scholar]
Wolski M., Nicuś, Łódź 2022.
[Google Scholar]
Woźniakowski G., Świat na opak według Utopka, „Fraza” 2016, nr 4 (94).
[Google Scholar]
Urban R., Termin Nyski, czyli sterylizacja naiwnego baranka, nieludzka komedia autochtoniczna z epoki Trzeciego Rajchu w 5 aktach biurokratycznych, [w:] R. Urban, Pisma, Opole 1982.
[Google Scholar]
Zaremba M., Wielka trwoga: Polska 1944-1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków 2012.
[Google Scholar]
Zarychta P., Antysielanka z nicponiem w tle, „Nowe Książki” 2019, nr 7/8.
[Google Scholar]
Ziołowicz A., W stronę Diogenesa. Z problemów Norwidowskiej koncepcji kultury, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 2015, R. VIII (L).
[Google Scholar]
[3687-recenzja-leszek-libera-utopek].
[Google Scholar]
[1782642,1,recenzja-ksiazki-leszek-libera-]
utopek.read.
[Google Scholar]
[buks].
[Google Scholar]
Podgląd
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Prawa autorskie & Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (a). Co do zasady – autorzy, niebędący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, zachowują prawa autorskie, w tym prawa wydawnicze do artykułów, bez żadnych ograniczeń.
Prawa autorskie (b). Co do zasady – autorzy, będący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, nie zachowują praw autorskich, w tym praw wydawniczych do artykułów. W takich przypadkach właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Zielonogórski.
