Język tekstów mistycznych w języku religijnym. Propozycja klasyfikacji
Słowa kluczowe
Abstrakt
Celem artykułu jest określenie, jakie miejsce w klasyfikacji języka religijnego może zajmować język tekstów mistycznych. Na początku zostały zdefiniowane pojęcia typu język mistyki, tekst mistyczny oraz opisane dotychczas stworzone klasyfikacje. Następnie skonfrontowano je z wiedzą filologiczną. Wykazało to znaczne różnice w rozumieniu pojęcia tekst mistyczny. Dla teologii bowiem główne kryterium oceny tekstu zależne jest od rodzaju relacji człowieka (autora) do Boga, a nie tylko od rodzaju użytego stylu czy zasobu słownictwa. Na tej podstawie można podzielić mistyczne dzieła na wynikające z kontaktu z Bogiem; na te, które służą do kontaktu z Bogiem; te, które są świadectwem kontaktu z Bogiem, oraz te, które służą do nauczania o Bogu. Inaczej też wygląda ocena ‘mistyczności’ tekstu – zależy ona w Kościele dodatkowo od poziomu duchowości i moralności autora, od zgodności treści z przesłaniem Biblii i nauki Kościoła. Natomiast odpowiedź na pytanie o miejsce, jakie zajmują teksty mistyczne pośród tekstów religijnych, zawarta jest poniekąd w odpowiedzi na pytanie o miejsce, jakie posiada doświadczenie mistyczne pośród doświadczeń religijnych. Podział takich dzieł ukazuje stopniowanie – od tekstu będącego świadectwem bezpośredniego kontaktu z Bogiem (poprzez objawienie, wizje, rozmowę), przez zapis doświadczenia religijnego, po tekst, w którym Bóg i sacrum są tylko przedmiotem opisu.
Bibliografia
Andrzejuk A., Kilka trudności w związku z ascezą i mistyką, Collectanea Theologica (1988) 58/3, s. 177-182.
[Google Scholar]
Bajerowa I., Swoistość języka religijnego i niektóre problemy jego skuteczności, „Łódzkie Studia Teologiczne” 1994, nr 3.
[Google Scholar]
Bibliografia języka religijnego 1945-2005, red. M. Makuchowska, Tarnów 2007.
[Google Scholar]
Czermińska M., Autobiografia duchowa w dwudziestowiecznej literaturze polskiej, [w:] Proza polska w kręgu religijnych inspiracji, red. M. Jasińska-Wojtkowska, K. Dybciak, Lublin 1993.
[Google Scholar]
Dul P., Mistrz Eckhart. Język dogmatu a język doświadczenia mistycznego, [w:] Ostatnie przed wielkim milczeniem. Język i religia, red. E. Przybył, Kraków 2001.
[Google Scholar]
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 2003.
[Google Scholar]
Encyklopedia katolicka, t. 8, Lublin 2000; t. 12, Lublin 2008.
[Google Scholar]
Furdal A., Językoznawstwo otwarte, Wrocław 2000.
[Google Scholar]
Gogola J.W., Teologia komunii z Bogiem, Kraków 2001.
[Google Scholar]
Grupiński W., Wewnątrz. Rzecz o „Autobiografii” mistycznej Marianny Marchockiej, Warszawa 2005.
[Google Scholar]
Kłoczowski J.A., Między samotnością a wspólnotą. Wstęp do filozofii religii, Tarnów 1994.
[Google Scholar]
Krzan K., Ekstaza w wersji pop. Poszukiwania mistyczne w kulturze popularnej, Warszawa 2008.
[Google Scholar]
Labocha J., Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, Kraków 2008.
[Google Scholar]
Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin-Kraków 2002.
[Google Scholar]
Leksykon mistyki, red. P. Dinzelbacher, przeł. B. Widła, Warszawa 2002.
[Google Scholar]
Matuszczyk B., Dlaczego spór o język religijny?, [w:] Język religijny dawniej i dziś III, red. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, M. Rybka, Poznań 2007.
[Google Scholar]
Mistyka drogą zjednoczenia z Bogiem, red. S. Urbański, Warszawa 1999.
[Google Scholar]
Mnich kartuski, Eucharystia tajemnica ślubna, przeł. R. Skrzypczak, Warszawa 2005.
[Google Scholar]
Nadolski B., Liturgika, t. IV: Eucharystia, Poznań 1992.
[Google Scholar]
Nowak M.D., Świadectwo religijne. Gatunek – język – styl, Lublin 2005.
[Google Scholar]
Pałucka I., Czy istnieje „język religijny”?, „Język Polski” 2000, nr LXXX, z. 3-4.
[Google Scholar]
Przybylska R., Wstęp do nauki o języku polskim, Kraków 2003.
[Google Scholar]
Puzynina J., Człowiek – język – sacrum, [w:] Człowiek – dzieło – sacrum, red. S. Gajda, H.J. Sobeczko, Opole 1998.
[Google Scholar]
Rutkowska I., Boskie objawienia ręką ludzką spisane. Tekst mistyczny w kontekście kultury, [w:] Język. Tekst. Kultura, red. H. Bartwicka, Bydgoszcz 2010.
[Google Scholar]
Rutkowska I., „Liturgia” i „mistyka” jako pojęcia wzajemnie od siebie zależne, [w:] Język w liturgii, red. B. Drabik, W. Przyczyna, Teolingwistyka 14, Tarnów 2018.
[Google Scholar]
Rutkowska I., Mistyka – studium terminu, [w:] Człowiek i sacrum. O pojęciach religijnych w języku i kulturze, red. D. Sarzyńska, R. Tokarski, Sandomierz 2006.
[Google Scholar]
Rutkowska I., Sytuacja komunikacyjna w pismach mistyków (na podstawie prologów ich dzieł), [w:] Język religijny dawniej i dziś, red. S. Mikołajczak, T. Węcławski, Poznań 2004.
[Google Scholar]
Sakaguchi A., Język – mistyka – proroctwo. Od doświadczenia do wysłowienia, Poznań 2011.
[Google Scholar]
Skrobak I., Doświadczenie (religijne) w opisach leksykograficznych (cz. I), [w:] Język doświadczenia religijnego, t. 4, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Szczecin 2012.
[Google Scholar]
Słownik teologiczny, red. A. Zuberbier, t. 1, Katowice 1985.
[Google Scholar]
Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław 1988.
[Google Scholar]
Strona internetowa Zespołu Języka Religijnego: [zespo-jzyka-religijnego].
[Google Scholar]
Sudbrack J., Mistyka, przeł. B. Białecki, Kraków 1996.
[Google Scholar]
Szczepińska B., Zapis doświadczenia mistycznego w „Dzienniczku” siostry Faustyny Kowalskiej. Rozważania wokół gatunku, [w:] Światło w dolinie. Prace ofiarowane Profesor Halinie Krukowskiej, red. K. Korotkich, J. Ławski, D. Zawadzka, Białystok 2007.
[Google Scholar]
Termińska K., Metaopis przeżycia metafizycznego. (Na przykładzie prozy Jarosława Iwaszkiewicza), [w:] Język a kultura, t. 3: Wartości w języku i tekście, red. J. Puzynina, J. Anusiewicz, Wrocław 1991.
[Google Scholar]
Urbański S., Metodologia teologii duchowości, „Studia Nauk Teologicznych” 2007, t. 2, s. 215-234.
[Google Scholar]
Wieczorek U., O niewyrażalności w języku. Mistyka języka, [w:] Studia linguistica Danutae Wesołowska oblata, red. H. Kurek, J. Labocha, Kraków 2004.
[Google Scholar]
Wojtak M., Styl religijny w perspektywie genologicznej, [w:] Język religijny dawniej i dziś, red. S. Mikołajczak, T. Węcławski, Poznań 2004.
[Google Scholar]
Wojtak M., Styl religijny we współczesnej polszczyźnie, „Stil” 2006, t. 5.
[Google Scholar]
Zdunkiewicz-Jedynak D., Język w polskim Kościele katolickim początku XXI w. – przegląd najważniejszych zjawisk, [w:] Język polski jako narzędzie komunikacji we współczesnym świecie, red. J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan, Lublin 2007.
[Google Scholar]
Zgółka T., Styl potoczny jako narzędzie myślenia potocznego, [w:] Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. S. Gajda, Opole 1992.
[Google Scholar]
Podgląd
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Prawa autorskie & Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (a). Co do zasady – autorzy, niebędący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, zachowują prawa autorskie, w tym prawa wydawnicze do artykułów, bez żadnych ograniczeń.
Prawa autorskie (b). Co do zasady – autorzy, będący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, nie zachowują praw autorskich, w tym praw wydawniczych do artykułów. W takich przypadkach właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Zielonogórski.
